Deze onderdelen wip je zo uit een oude laptop

Of het nu een paradepaardje van een duur merk was of een afdankertje van werk; laptops zijn op een gegeven moment aan het eind van hun Latijn. Mag een notebook dan direct bij het oud vuil? Niet per se. Vaak genoeg vallen er nog wat nuttige onderdelen te redden uit zo’n stervend apparaat.

Dus voordat je dat ritje naar de schroothoop uitstippelt, loop nog even deze lijst componenten na. Dit zijn de stukjes hardware die je, in veel gevallen, nog uit een oude laptop kunt redden — en hoe.

Welke onderdelen zitten in mijn laptop?

In dit artikel gaan we niet uit van een specifiek merk of modelnummer, maar eerder je doorsnee laptop in het algemeen. Ongeacht prijsklasse of vorm komt de interne indeling van veel modellen grofweg overeen. Vrijwel elk notebook maakt gebruik van eenzelfde reeks componenten, met vaker dan je zou verwachten de mogelijkheid om daar gemakkelijk het een en ander uit te wippen.

Hoe oud de laptop in kwestie is, kan er daarentegen wel toedoen. Onderdelen als een optische schijflezer vind je enkel op notebooks van wat langer geleden, terwijl modernere versies die allang wegbezuinigd hebben. Andersom geldt dat net zo goed: heerlijk kleine (en vaak makkelijk te vervangen) NVMe SSD-schijven zal je enkel aantreffen in een wat recenter systeem.

De hieronder opgesomde onderdelen zal je niet in iedere laptop terugvinden, maar in veel gevallen komen de mogelijkheden overeen.

Goed om te weten vóór de laptop uitgekleed wordt

Wat betreft de aanpak rondom het verwijderen van componenten; enige voorzichtigheid is gewenst. Dubbelcheck vóór disassemblage altijd of het systeem volledig uitgeschakeld is en koppel de voeding los — indien mogelijk ook de accu.

Zolang de laptop zonder lading zit, kun je op je dooie gemak de achterzijde eraf schroeven en aanschouwen wat er zoal nog te redden valt.

Hoe de laptop precies dichtgemetseld is, kan per model en vorm nog hevig verschillen. In de meeste gevallen betreft het een dozijn (soms deels verborgen) schroeven op de achterzijde, bijgestaan door een strak kliksysteem die de onder- en bovenzijde aan elkaar fixeert.

Pro-tip: Een oude creditcard tussen de platen priegelen, kan nog wel eens helpen om klemtandjes om te duwen en het eerste beetje speling tussen de zijdes te creëren. Een tandenstoker of ander priemvoorwerp voldoet ook, zolang deze niet te hard en/of scherp is.

Met dat in het achterhoofd en een schroevendraaier in de hand, stellen we voor dat je naar de volgende onderdelen op zoek gaat in je afgeschreven laptop…

Werkgeheugen uit je laptop verwijderen of vervangen

Dat wat het makkelijkste uit te breiden is, is ook het makkelijkst te redden uit een oud(er) systeem. In de meeste middelgrote notebooks wordt het werkgeheugen voorzien in de vorm van een SO-DIMM-schijf — soms in tweevoud. Mocht het een laptop zijn die daarvan gebruikmaakt, dan zitten ze vaak pal bovenop het moederbord bevestigd; perfect om moeiteloos te vervangen of verwijderen.

Deze uiterst platte geheugenplaatjes zijn doorgaans met een kliksysteem in het moederbord geprikt, waardoor ze ook zonder gereedschap verwijderd kunnen worden. Een kwestie van een lipje optillen of wegduwen, voldoet vaak om ze vrij te maken. In veel gevallen zit het printplaatje dan alsnog stug in het geheel, maar er is niets wat voorzichtig loswrikken niet opgelost heeft.

Een of twee SO-DIMM-schijfjes zijn los niet bijzonder nuttig, maar ze bieden mogelijkheden te over voor andere laptops. Afgezien van hun DDR-generatie (vaak DDR4 of DDR3) zijn ze universeel inzetbaar. Tweedehands vormen ze een leuke upgrade of volledige vervanging voor een ander notebook.

In sommige gevallen heeft een notebook geen modulaire SO-DIMM-modules. Vooral bij lichtere laptops wordt het geheugen nog wel eens direct geïntegreerd op de printplaat van het moederbord. In dat geval is het component op zichzelf niet gemakkelijk te verwijderen zonder extensieve hardware-kennis en wat soldeerkunsten.

Harde schijven en andere opslag uit je laptop hijsen

Heeft je laptop het loodje gelegd met nog een bak belangrijke of persoonlijke data erop? Geen zorgen: de meeste opslagmedia in draagbare computers is gemakkelijk te vervangen. Ook hier geldt: afhankelijk van hardware-era kunnen de componenten variëren. We lopen de drie meest voorkomende componenten in chronologische volgorde na:

HDD of SSD (SATA)

Een ouderwetse harde schijf (HDD) komt in veel laptops voor als een platte 2.5” module. Dit component is vaak modulair ingestoken, met doorgaans een prominente en vooral gemakkelijke plaatsing aan de onderzijde van het systeem. In nieuwere laptops vind je op die plek (of daarnaast) een snellere SSD in dezelfde form factor.

Door de SATA-kabel en stroomtoevoer — vaak samengedrukt in één connector — los te koppelen, komt de schijf vrij. Vaak is deze gezekerd in een eigen soort chassis, gefixeerd met een handvol schroefjes. Draai je deze los, dan is de schijf doorgaans gemakkelijk los te wrikken, meer dan eens met een eigen soort behuizing er nog omheen.

Schroef je de losse schijf uit dat kleine chassis of beugels, dan ben je klaar om de schijf te verwisselen of deze volledig te verwijderen. Mocht het over zo’n systeem beschikken, is het wel zo handig om de case of zekeringen weer terug in de laptop te bevestigen, voor je ze kwijtraakt.

Ook een kleine HDD uit een laptop kan nog bijzonder handig zijn. De schijven zijn vrij universeel in andere laptops en zelfs desktops te plaatsen voor extra opslag, maar kunnen ook in externe behuizingen of netwerkopslag geplaatst worden. Voor de snelheid hoef je het met deze schijven niet meer te doen, maar ze voldoen prima als back-up drives in allerhande opstellingen.

Heb je een SSD uit een laptop gered> Lucky you, zo’n schijf kan nog prima dienen als systeemschijf voor vrijwel ieder ander systeem. Optioneel draaien ook games en andere zware software goed op deze opslag. Kortom; er is altijd wel iemand geïnteresseerd in een (extra) SSD.

SSD (NVMe M.2)

In nieuwere systemen dient veelal een minuscule NVMe-schijf als primaire opslag. Dit uiterst dunne plaatje zit doorgaans per M.2-connector direct in het moederbord bevestigd en kan vaak gemakkelijk verwijderd of vervangen worden.

In de meeste gevallen is dit smalle printplaatje vastgedraaid met een enkele kruiskopschroef. Dwarrel je die los, dan wipt het kaartje van zichzelf vaak al opwaarts, klaar om zachtjes uit de poort getrokken te worden.

De NVMe-schijf is niet alleen de snelste en gemakkelijkste standaard van nu, het is ook een bijzonder universele. Aan de hand van overeenkomende PCIe-generatie (vaak PCIe Gen 3, in de toekomst vaker PCIe Gen 4) kunnen ze sneller opereren, maar elke M.2-poort voldoet om de schijf in ieder geval in te kunnen zetten. Naast nieuwere notebooks hebben ook veel moderne desktop-moederborden en zelfs de PlayStation 5 compatibele sloten voor deze high-end opslag.

Optische schijflezer

Deze vind je amper in notebooks van na 2015, maar her en der blijft er een verstekeling over: de optische schijflezer. De CD- en DVD-spelers van weleer zijn gezien hun schuiflade vaak makkelijk te vinden en ook niet bijzonder lastig om te verwijderen, mocht het nodig zijn.

De ODD (‘Optical Disk Drive’) is in veel gevallen bevestigd als een soort harde schijf, vaak direct uitschuifbaar vanuit de buitenzijde. Lees: tijd om een schroefje of twee omhoog te draaien en een samengeperste connector voor data- en stroomtoevoer los te wrikken. In veel gevallen zit op de schuiflade dan nog een los deel van het chassis, die verwijderd en herplaatst kan worden, zodat de laptop een gapend hol in het chassis bespaart blijft.

Een losse schijflezer uit een laptop kan vaak in een eigen kastje (inclusief USB-kabel) geplaatst worden om als externe DVD-speler te dienen voor je pc.

Aan de andere zijde is het verwijderen van de ODD ook nuttig voor de laptop zelf. Op die plek kan in veel gevallen — evenals bijgestaan door een eigen behuizing — een nieuwe harde schijf of SSD geplaatst worden. Anno ‘alles na 2016’ haalt een laptop daar waarschijnlijk meer nut uit dan een DVD- of Blu-ray-speler.

Kan ik een Wi-Fi-kaart uit mijn laptop halen?

In selectieve gevallen zijn ook draadloze adapters als een Wi-Fi-kaart uit een notebook te wippen. Vooral op luxe, nieuwere notebooks vind je nog wel eens zo’n soort module op een (additionele) M.2-interface. De poort en breedte daarvan is grofweg gelijk aan die van de meeste NVMe SSD-schuiven (zie hierboven), maar de Wi-Fi kaart is doorgaans korter van vorm.

Net als de opslag op dezelfde M.2-connector, is een draadloze netwerkkaart vaak gefixeerd met een enkele schroef. Draai je die los, dan is het kaartje an sich zo los te trekken. Daarbij is het wel zaak om allereerst eventuele antenne-verlengstukken los te maken, mocht de fabrikant die elders aan het chassis geankerd hebben.

Een draadloze netwerkadapter is alleen in selecte gevallen nog te gebruiken als uitbreiding op bijvoorbeeld een desktop. Sommige full-size moederborden beschikken zelf niet direct over Wi-Fi-mogelijkheden, maar hebben daarvoor wel een kleinere M.2-uitsparing geruimd. In dat geval kan een ouder Wi-Fi-kaartje al bijzonder vlotte upgrade voor een bestaande computer of bijvoorbeeld media-server dienen.

Laptop-accu’s verwijderen of vervangen

Absoluut niet universeel te gebruiken, maar mogelijk alsnog te redden uit een ouder notebook: de batterij. De levensduur van deze onderdelen is immer krimpend — en meer dan eens de reden dat de laptop überhaupt afgeschreven wordt — maar ze zijn meestal gemakkelijk te verwijderen.

In sommige gevallen bestaat de accu uit een modulair component wat met een kliksysteem losgekoppeld kan worden (zoals hieronder afgebeeld), maar steeds vaker worden ze vast in het chassis gemonteerd. Mocht dat laatste het geval zijn, dan ligt zo’n zuurblok vaak met enkele schroeven en een los te koppelen voedingskabel in het geheel.

Wat heb je een losse accu? In de meeste gevallen niet bijzonder veel. Mocht de batterij niet al te oud of krakkemikkig zijn, dan kun je er iemand anders met een soortgelijke laptop mogelijk uit de brand helpen. Zo niet, vormt het misschien een leuk tweedehandsje voor iemand met een elektronisch doe-het-zelfproject voor in het achterhoofd.
 

En dan nog wat…

Uiteindelijk is vrijwel álles aan een oude laptop te verwijderen of te vervangen, maar het houdt een keertje op. Zonder hogere kennis en kunde in elektronica, heb je niet bizar veel aan een los moederbord of een schermpaneel zonder traditionele voeding- of beeldkabel. Het is vast nog te redden, maar je zult er niet snel iemand blij mee kunnen maken.

De bovengenoemde componenten lenen zich bij uitstek voor gemakkelijke vervanging of een snelle verkoop. Sla er je slagje mee, mocht je verlepte notebook toch ergens weg liggen te kwijnen.

Heb je nog verdere vragen of heb je een tip of truc gemist? Schroom vooral niet van je te laten horen. Doe je dat liever persoonlijk, dan mag je me altijd aantikken op sociale media als Twitter, Facebook en Instagram.